Khi Mùi Hương Không Còn An Toàn: Nguy Cơ Sức Khỏe từ Sản Phẩm Tạo Mùi và Nấu Nướng
Tưởng tượng khi bạn bước vào một khu rừng thông, nhắm mắt lại và hít một hơi thật sâu, hương thơm trong lành chầm chậm lan tỏa, đánh thức mọi giác quan, khiến tinh thần trở nên nhẹ bẫng và minh mẫn lạ thường. Thế nhưng, khi chúng ta cố gắng tái hiện cảm giác ấy trong không gian sống bằng các sản phẩm nhân tạo như xịt phòng, sáp thơm hay nến thơm, thì hiệu quả chưa chắc đã như kỳ vọng. Theo các nghiên cứu gần đây của các kỹ sư tại Đại học Purdue (Mỹ), những sản phẩm này có thể gây ô nhiễm không khí trong nhà và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.
Sự hình thành các hạt nano độc hại
Vấn đề bắt nguồn từ việc các hương liệu trong những sản phẩm tạo mùi, khi tiếp xúc với ozone — một loại khí dễ dàng len lỏi vào nhà qua hệ thống thông gió — sẽ xảy ra phản ứng hóa học, sinh ra các hạt nano trong không khí. Những hạt siêu nhỏ này có khả năng thâm nhập sâu vào phổi, thậm chí lan đến các cơ quan khác trong cơ thể, và có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Tiến sĩ Nusrat Jung, trợ lý giáo sư tại Trường Kỹ thuật Xây dựng và Dân dụng Lyles thuộc Đại học Purdue, đã chỉ ra một nghịch lý đáng suy ngẫm: việc sử dụng mùi hương nhân tạo để tái hiện khung cảnh thiên nhiên trong lành như rừng thông, trên thực tế, lại đang âm thầm tạo ra lượng lớn ô nhiễm không khí trong nhà.
Phòng thí nghiệm không khí trong nhà độc đáo
Để nghiên cứu chuyên sâu về chất lượng không khí trong nhà, tiến sĩ Jung cùng đồng nghiệp, giáo sư Brandon Boor, đã phát triển một “phòng thí nghiệm nhà nhỏ” ngay tại Đại học Purdue. Đây là một ngôi nhà thu nhỏ với đầy đủ tiện nghi sinh hoạt, được trang bị các thiết bị đo đạc chất lượng không khí tiên tiến.
Phòng lab có tên zEDGE (Zero Energy Design Guidance for Engineers), được xây dựng từ năm 2020, cho phép các nhà nghiên cứu theo dõi chi tiết cách các sản phẩm sinh hoạt hằng ngày phát thải hóa chất bay hơi và sinh ra hạt nano trong môi trường sống.
Không khói nhưng không an toàn: Sự thật về các sản phẩm tạo hương
Trong một công trình nghiên cứu gần đây, nhóm của Jung phát hiện rằng sáp thơm – thường được quảng cáo là “không độc hại” vì không cần đốt lửa – thực chất vẫn có thể gây ô nhiễm không khí trong nhà ở mức độ tương đương với nến thơm truyền thống. Nguyên nhân là do sáp thơm chứa hàm lượng lớn tinh dầu tạo mùi – thường là terpene, hợp chất tạo nên mùi dễ chịu. Khi terpene gặp ozone, chúng nhanh chóng tạo thành các hạt nano gây hại.
Không chỉ sáp thơm, các nghiên cứu khác của nhóm cũng cho thấy: máy khuếch tán tinh dầu, xịt phòng, dung dịch khử khuẩn và các sản phẩm có mùi thơm khác đều là nguồn phát thải hạt nano đáng kể trong không gian sống.
Nấu ăn trong nhà – một nguồn ô nhiễm thầm lặng khác
Không chỉ các sản phẩm có mùi thơm mới gây ô nhiễm, việc nấu ăn bằng bếp gas cũng là một tác nhân chính sản sinh hạt nano trong nhà. Theo nghiên cứu, chỉ cần đốt cháy một kilogram nhiên liệu nấu ăn đã có thể thải ra đến 10 triệu tỷ hạt nhỏ hơn 3 nanomet – một lượng tương đương, thậm chí vượt mức phát thải của động cơ xe hơi.
Trong môi trường kín, bạn có thể hít phải nhiều hơn gấp 10–100 lần lượng hạt siêu nhỏ so với khi đứng giữa một con phố đông xe cộ.
Thử nghiệm công nghệ đo chất lượng không khí mới
Để tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu này, nhóm của Jung và Boor còn hợp tác với các doanh nghiệp để thử nghiệm thiết bị đo không khí tiên tiến trước khi tung ra thị trường. Một trong số đó là Particle Size Magnifier–Scanning Mobility Particle Sizer (PSMPS) do GRIMM AEROSOL TECHNIK phát triển. Thiết bị này có thể phát hiện hạt siêu nhỏ chỉ từ 1 nanomet, cho phép theo dõi sự hình thành và phát triển của hạt nano trong thời gian thực.
Nhờ dữ liệu chi tiết thu được từ phòng lab, các nhà khoa học có thể so sánh trực tiếp mức độ ô nhiễm trong nhà với ngoài trời – một bước tiến quan trọng trong việc đánh giá tác động của ô nhiễm lên sức khỏe và đưa ra giải pháp cải thiện môi trường sống.
Phòng lab cũng đang được sử dụng để nghiên cứu ô nhiễm từ các thói quen sinh hoạt hằng ngày, ví dụ như chăm sóc tóc. Nhóm của Jung phát hiện ra rằng nhiều sản phẩm chăm sóc tóc chứa các hợp chất siloxane bay hơi (cVMS)– loại hóa chất có thể tồn tại trong không khí lâu sau khi sử dụng. Chỉ trong một lần chăm sóc tóc, một người có thể hít phải tới 17 miligram loại hóa chất này.
Nguồn: SciTechDaily